Wat hebben we geleerd van de coronacrisis?

Met de maatregelen die de overheid heeft getroffen, hoop ik dat we dit virus snel achter ons kunnen laten. De maatregelen hebben impact op veel organisaties. Ook binnen de overheid zelf. Er moeten aanpassingen gedaan worden in ICT-systemen en dat kan niet altijd snel worden gedaan. Daar kan ik me, door mijn werk, enorm over verbazen. We hebben het afgelopen jaar al genoeg, vroegtijdige signalen gehad om ICT-systemen wendbaar te maken en persoonlijke en efficiënte dienstverlening mogelijk te maken. Ik blik graag even met je terug op vier berichten van het afgelopen jaar…

1. ‘Cliënten en gemeenten blijven nog langer in onzekerheid over de eigen bijdrage voor thuishulp en andere maatschappelijke ondersteuning. Het nieuwe ICT-systeem van uitvoerder CAK loopt namelijk nog meer vertraging op, zo blijkt uit een brief van minister De Jonge aan de Tweede Kamer’.

2. ‘Het CBR kampt als gevolg van personeelstekort en ICT-problemen al geruime tijd met grote vertragingen, lange wachttijden en slechte bereikbaarheid. Vooral de verwerking van gezondheidsverklaringen loopt in veel gevallen grote vertraging op. 75-plussers en anderen die een medische beoordeling nodig hebben, moeten daardoor vaak maanden wachten op de verlenging van hun rijbewijs. In veel gevallen komt de verlenging te laat en kunnen ze geruime tijd niet de weg op bij gebrek aan geldig rijbewijs. Voor de zomer lagen er al honderden schadeclaims van gedupeerden die het CBR verantwoordelijk stellen voor de kosten van de vertraging’.

3. ‘De wet vereenvoudiging beslagvrije voet zou per 1 januari 2019 in werking treden, maar eind december berichtte staatssecretaris Van Ark aan de Tweede Kamer dat de inwerkingtreding van de wet, is uitgesteld tot 1 januari 2021 omdat  ‘het doorvoeren van de daarvoor vereiste ICT-aanpassingen meer tijd vereist en dat inwerkingtreding binnen de komende twee jaren op problemen stuit’.

4. ‘Vanwege problemen met een ICT-systeem krijgen zo’n 24.000 ondernemers uitstel voor hun belastingaangifte. Deze hoeven ze pas voor 1 juli in te voeren in plaats van voor 1 maart, meldt de Belastingdienst’.

Het lijkt erop dat we dit soort berichten met elkaar ‘gewoon’ zijn gaan vinden. Regelingen die vertraging oplopen, omdat de uitvoerende instantie er niet in slaagt het tijdig uit te voeren. ICT krijgt dan meestal de (mede) schuld. Uitstel van meer dan een jaar tot zelfs twee jaar zijn geen uitzondering.

Een crisis zoals het coronavirus heeft veroorzaakt, maakt plotseling duidelijk dat wachten soms echt geen optie is. Stel je de volgende mededeling voor: ‘Het kabinet wil in de coronacrisis banen en inkomens van mensen beschermen. Daarom is een economisch noodpakket aangekondigd. U kunt over twee jaar uw aanvraag indienen’. Als we iets geleerd hebben van de coronacrisis dan is het wel dat de overheid soms echt snel moet handelen en dat regelingen vandaag bedacht, morgen operationeel moeten zijn. En dat kan!

Idealiter moeten nieuwe regelingen zo geimplementeerd worden, dat de uitvoering persoonlijk en efficient is. We willen niet ‘the computer says NO’, maar ‘the computer says HOW’. Moderne ICT maakt een hoge mate van flexibiliteit in het veranderen/ aanpassen van bestaande regels en het invoeren van nieuwe regels mogelijk. Dit kan zelfs zonder megalomane ICT-projecten waarbij we de ambitie hebben de totale legacy te vervangen. Dergelijke projecten hebben één ding gemeen met elkaar, ze lopen uit planning zowel in geld als in tijd.

Graag sluit ik positief af. De coronacrisis heeft ons laten zien dat de overheid snel ingrijpt als het echt moet. Chapeau! Nu zou ik graag zien dat de overheid haar ICT-landschap zo inricht dat we altijd snel nieuwe regelingen kunnen invoeren en/of oude regelingen kunnen herzien met gebruikmaking van bestaande ICT-systemen. Het kan echt!